Από συγγραφέας που αναζητούσε διέξοδο μέσα από τις λέξεις, σε εκδότη που αναζητά τις φωνές της εποχής του. Ο Νίκος Βεργέτης, δημιουργός των Εκδόσεων Κυψέλη, μιλά στο CNN Greece για την ποίηση της καθημερινότητας, τη σύγκρουση του μέσα και του έξω κόσμου, την έλλειψη στήριξης της τέχνης από την πολιτεία και το τι σημαίνει, τελικά, να εκδίδεις βιβλία με ψυχή.
Η λογοτεχνική του γραφή έχει συχνά χαρακτηριστεί από αστικά, σουρεαλιστικά μοτίβα — μια μικρογραφία της πόλης, της μνήμης και των καθημερινών αντιφάσεων — ενώ η δράση του ως εκδότη τον φέρνει αντιμέτωπο με τις πρακτικές προκλήσεις της παραγωγής και προώθησης του βιβλίου σήμερα.
Ο Νίκος Βεργέτης ανήκει σε εκείνη τη γενιά δημιουργών που πιστεύουν ότι η λογοτεχνία δεν είναι απλώς μια μορφή έκφρασης, αλλά μια πράξη αντίστασης.
Από τη συγγραφή του «Χόλι Μάουντεν», που γεννήθηκε —όπως λέει ο ίδιος— «από την ανάγκη να ξεμπουκώσουν τα συναισθήματα», μέχρι τη δημιουργία των Εκδόσεων Κυψέλη, παραμένει αφοσιωμένος σε μια τέχνη που φουντώνει τις σπίθες μέσα μας.
Ο Νίκος Βεργέτης μιλάει στο CNN Greece.
Νίκος Ραζής/CNN Greece
Με λόγο αιχμηρό, ο συγγραφέας και εκδότης μιλά για την κρατική αδιαφορία απέναντι στην τέχνη, για το τι σημαίνει να αναζητάς φωνές με ηθικό και αισθητικό στίγμα, αλλά και για το «πριν και το μετά» που καθορίζει τη γραφή του.
«Το ελληνικό κράτος έχει με την τέχνη όση σχέση έχω εγώ με την ιππασία», λέει χαρακτηριστικά, ενώ δεν διστάζει να παραδεχτεί πως «η ομορφιά της Τέχνης βρίσκεται συχνά σ’ αυτό που κοχλάζει και ποτέ δεν φανερώνεται».
Στη συνέντευξη που ακολουθεί θα συζητήσουμε μαζί του για τη σχέση συγγραφής και επιμελητείας, για την αποστολή ενός μικρού εκδοτικού οίκου μέσα στην ελληνική αγορά, καθώς και για τα κεντρικά θέματα που διαπερνούν τη γραφή του — από τις αστικές αναφορές μέχρι τις επιλογές του στη σελίδα του εκδότη.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Τι ήταν το ερέθισμα ή η αφορμή που σε ώθησε να γράψεις το πρώτο σου έργο, «Χόλι Μάουντεν»;
Νίκος Βεργέτης: Είναι όλα τα ερεθίσματα που γεννιούνται μέσα από την ευλογημένη καθημερινότητα. Μαζεύονται, μαζεύονται και όταν πια δεν χωράνε έρχεται το γράψιμο σαν αποσυμφορητής να ξεμπουκώσει συναισθημάτα και σκέψεις. Κυρίως συναισθήματα.
Το πρώτο βιβλίο του Νίκου Βεργέτη, Χόλι Μάουντεν.
Στον ρόλο σου ως εκδότης, και ειδικά ως δημιουργός των Εκδόσεων Κυψέλη, ποιο είναι το όραμά σου για το ποιες φωνές ή βιβλία θέλεις να αναδείξεις;
Νίκος Βεργέτης: Ψάχνω για βιβλία που μπορούν να συνδράμουν έστω και στο ελάχιστο, στο να φουντώσουν οι σπίθες που όλοι λίγο-πολύ έχουμε μέσα μας, είτε αυτά δεν έχουν μεταφραστεί ποτέ στα ελληνικά, είτε είναι εξαντλημένα και θεωρώ «επιβεβλημένη» την επανέκδοσή τους. Από εκεί και πέρα, στο εγχώριο κομμάτι, δεν σταματάω και δεν θα σταματήσω να ψάχνω εναγωνίως τις φωνές της γενιάς μας.
Ο Νίκος Βεργέτης.
Νίκος Ραζής/CNN Greece
Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα ή πρόκληση που αντιμετωπίζεις σήμερα ως εκδότης στην ελληνική αγορά του βιβλίου;
Νίκος Βεργέτης: Το ελληνικό κράτος. To κυριότερο πρόβλημα κατ’ εμέ είναι ότι η σχέση της πολιτείας με την τέχνη είναι όσο η σχέση η δική μου με την ιππασία. Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν δει άλογο μόνο σε καρτ-ποστάλ, αλλά αποφασίζουν ποιοί θα ιππεύσουν και με ποιό τρόπο.
Ποιες είναι οι συγγραφικές σου επιρροές — τόσο σε ελληνική όσο και διεθνή λογοτεχνία — που επηρέασαν το ύφος ή τις θεματικές σου;
Νίκος Βεργέτης: Ρομπέρτο Μπολάνιο, Σάρα Κέιν, Δημήτρης Χατζής, Χάντερ. Σ. Τόμπσον, Στέφαν Τσβάιχ, Στίβεν Κινγκ, Σάμουελ Μπέκετ, Τάσος Λειβαδίτης, Αλεχάντρα Πισαρνίκ, Μισέλ Ουελμπέκ, Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ…
Μερικά πό τα βιβλία που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κυψέλη.
Στα βιβλία σου, όπως το Ιπποκράτους και Ασκληπιού Γωνία, γίνεται συχνά λόγος για το πριν και το μετά, τη μνήμη και το χάσμα ανάμεσα στην εσωτερική και εξωτερική ζωή. Πώς διαχειρίζεσαι αυτήν τη σχέση στη γραφή σου αλλά τελικά και σαν εκδότης; Επιλέγεις έργα που στηρίζονται σε αυτό το «χάσμα» του έξω και του μέσα;
Νίκος Βεργέτης: Το πριν και το μετά κρύβει κατ’ εμέ μία ποίηση και μία ομορφιά απροσμέτρητη. Η προετοιμασία για κάτι (πριν) και η συζήτηση για αυτό το κάτι αφού έγινε (μετά) θεωρώ πως είναι απείρως σημαντικότερα από το ίδιο το συμβάν. Ούτε στον χειρότερο εχθρό μου δεν θα ευχόμουν να έχει περάσει την ομορφότερη βραδιά της ζωής του και την επόμενη μέρα να μην έχει κάποιον αγαπημένο άνθρωπο να την διηγηθεί. Όσον αφορά στην Τέχνη, μου αρέσουν τα έργα που κάτι μέσα τους κοχλάζει και ποτέ δεν φανερώνεται. Για παράδειγμα, οι ταινίες τρόμου έχουν ενδιαφέρον μέχρι να βγει ο μπαμπούλας απ’ τη ντουλάπα.
Ο Νίκος Βεργέτης.
Νίκος Ραζής/CNN Greece
Πώς έχουν αλλάξει οι σχέσεις σου με αναγνώστες, κριτικούς και εκδοτικούς κύκλους από τότε που ήσουν μόνο συγγραφέας έως σήμερα που είσαι και εκδότης;
Νίκος Βεργέτης: Ερώτηση βόμβα! Ας πούμε ότι όπως σε κάθε κλάδο υπάρχουν αξιόλογοι άνθρωποι, λιγότερο αξιόλογοι και καθόλου αξιόλογοι. Επιλέγω να έχω άριστες σχέσεις με τους ανθρώπους που ταιριάζουν στα δικά μου ηθικά και αισθητικά κριτήρια.
Υπάρχει κάποιο έργο — είτε σε ποίηση, πεζογραφία ή δοκίμιο — που ονειρεύεσαι να εκδώσεις ή να φιλοξενήσεις στις Εκδόσεις Κυψέλη, αλλά ακόμη δεν έχεις τολμήσει;
Νίκος Βεργέτης: Aν ένα βιβλίο κάνει το μάτι μου να γυαλίσει δεν υπάρχει περίπτωση να μην το βγάλω, αν φυσικά τα δικαιώματά του είναι ανοικτά. Αυτός άλλωστε θεωρώ πως είναι και ο ρόλος μου. Από εκεί και πέρα υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία που έχουν βγει από άλλους εκδοτικούς οίκους και τα ζηλεύω. Ενδεικτικά: Ρομπέρτο Μπολάνιο-2666 (εκδ. Άγρα), Σαντιάγκο Γκαμπόα-Νυχτερινές Ικεσίες (εκδ. Πόλις), Σέργιος Γκάκας-Κάσκο (εκδ. Καστανιώτης), Κιθ Ρίτσαρντς-Life (εκδ. Το Ροδακιό), Πάμπλο Τουσέτ-Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί σ’ ένα κρουασάν (εκδ. Opera), και τόσα άλλα…
