- Ερευνούν τις καταγγελίες για «ισχυρές ενδείξεις για συνεννόηση των συμμετεχόντων εταιρειών στα πλαίσια του διαγωνισμού».
- Πρακτικές-καρμπόν από τρεις εταιρείες στις προμήθειες των διαδραστικών πινάκων και των σετ ρομποτικής.
- Πώς έσπασαν τις συνολικές συμβάσεις σε τρία τμήματα και το κόλπο με σύστημα «3,2,1» στις προσφορές.
- Ενώ οι διαγωνισμοί ήταν αξίας πάνω από 40 εκατ. ευρώ, οι εκπτώσεις κυμάνθηκαν από 0,01 έως 0,26%. Δηλαδή όχι πάνω από 4.000 ευρώ.
- Για σετ ρομποτικής τύπου S1, το υπουργείο πλήρωσε 240 ευρώ/ανά σετ ενώ η λιανική τιμή είναι 114,16 ευρώ, για προϊόν τύπου R2 168€/ανά σετ ενώ η λιανική είναι 120,30 ευρώ και για προϊόν τύπου R3 198€/ανά σετ ενώ η λιανική τιμή είναι 100,40 ευρώ. Η διαφορά ανήλθε σε 8 εκατ. ευρώ.
του Βαγγέλη Τριάντη
Σοβαρά ερωτήματα εγείρονται για διαγωνισμό του υπουργείου Παιδείας ύψους 120 εκατ. ευρώ που είχε προκηρυχθεί επί υπουργίας Νίκης Κεραμέως και αφορούσε στην προμήθεια 36.000 διαδραστικών πινάκων σε σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Όπως αποκαλύπτουν οι Data Journalists, κατατέθηκε επώνυμη καταγγελία από τον επιχειρηματία Γιώργο Φλωρά στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την Επιτροπή Ανταγωνισμού, στην οποία γίνεται λόγος για «ισχυρές ενδείξεις για συνεννόηση των συμμετεχόντων εταιρειών στα πλαίσια του διαγωνισμού». Μάλιστα, όπως υπογραμμίζεται στην καταγγελία, η οποία είναι σε γνώση των Data Journalists, «εφόσον αυτό αποδειχθεί, η ζημιά για το ελληνικό δημόσιο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντική», καθώς το έργο χρηματοδοτήθηκε με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Είναι ένας ακόμη διαγωνισμός του υπουργείου Παιδείας επί υπουργίας Νίκης Κεραμέως που χρηματοδοτήθηκε με ευρωπαϊκά κονδύλια, και για τον οποίο εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν. Ο πρώτος αφορούσε στην «προμήθεια εξοπλισμού ρομποτικής και STEM για την εκπαίδευση», συνολικού κόστους 30,122 εκατ. ευρώ που επίσης χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης» και ήδη έχει μπει στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
36.000 διαδραστικοί πίνακες
Στις 26 Ιουλίου του 2022 το υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην προκήρυξη ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού για την «προμήθεια και εγκατάσταση διαδραστικών συστημάτων μάθησης». Συγκεκριμένα, το έργο αφορούσε στην εγκατάσταση 36.000 διαδραστικών συστημάτων μάθησης, συμπεριλαμβανομένων λευκών πινάκων, φορητών υπολογιστών, διαδραστικών προβολέων και εσωτερικών καλωδίων σε αίθουσες διδασκαλίας σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονταν στη διακήρυξη του διαγωνισμού, το συγκεκριμένο έργο «ενισχύει ουσιαστικά τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εκπαίδευσης, καθώς εισάγει τη χρήση της νέας τεχνολογίας στην καρδιά της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αυτή που λαμβάνει χώρα στην αίθουσα διδασκαλίας».
Επρόκειτο για ένα ακόμη έργο το οποίο χρηματοδοτούνταν από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, με συνολικό κόστος που άγγιξε τα 120 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, ο διαγωνισμος έγινε «με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής», ενώ η συνολική σύμβαση «έσπασε» σε τρία τμήματα. Το «LOT 1» με προϋπολογισμό 50,163 εκατ. ευρώ, το «LOT 2« με προϋπολογισμό 49,425 εκατ. ευρώ και το «LOT 3» με προϋπολογισμό 49,093 εκατ. ευρώ.
«LOT 1»
«LOT 2»
«LOT 3»
Στο διαγωνισμό συμμετείχαν τρεις εταιρείες ή καλύτερα κοινοπρακτικά σχήματα εταιρειών. Η ένωση εταιρειών «WIND-AKTIB», η ένωση εταιρειών «COSMOTE-BYTE ABEE» και η VODAFONE.
Σε ό,τι αφορά στο πρώτο τμήμα του συνολικού έργου (LOT 1), κατέθεσαν προσφορές και οι τρεις εταιρείες. Πιο αναλυτικά, η προσφορά της VODAFONE ανήλθε σε 40,349 εκατ. ευρώ χωρίς το ΦΠΑ, της κοινοπραξίας Wind – ΑΚΤΙΒ σε 40,351 εκατ. ευρώ και των COSMOTE-BYTE ABEE σε 40,450 ευρώ, χωρίς το ΦΠΑ. Τελικά ως ανάδοχος ορίστηκε η VODAFONE, καθώς όπως προκύπτει από τα έγγραφα της σύμβασης που έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια, συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη βαθμολογία. Στο δεύτερο τμήμα του έργου (LOT 2), υπέβαλαν προσφορές δύο εταιρείες. Η Ένωση εταιρειών COSMOTE-BYTE ABEE με 39,721 εκατ. ευρώ και η VODAFONE με 39,755 εκατ. ευρώ χωρίς το ΦΠΑ. Σε αυτό το τμήμα του διαγωνισμού ως ανάδοχος ορίστηκε η Ένωση Εταιρειών COSMOTE-BYTE ABEE. Αντίστοιχα στο τρίτο μέρος του διαγωνισμου (LOT 3) υπέβαλε προσφορά μόνο η Ένωση Εταιρειών «WIND-AKTIB», η οποία ανήλθε σε 39,514 εκατ. ευρώ χωρίς το ΦΠΑ και κηρύχθηκε ως ανάδοχος του έργου. Με απλά λόγια κάθε μία από τις τρεις εταιρείες έλαβε από ένα τμήμα του συνολικού έργου.
Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και Επιτροπή Ανταγωνισμού
Πριν από λίγες εβδομάδες ο επιχειρηματίας Γιώργος Φλωράς, υπέβαλλε επώνυμη καταγγελία για το έργο των 120 εκατ ευρώ, τόσο προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού όσο και την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Όπως αναφέρει στην καταγγελία, με βάση τα στοιχεία των διαγωνισμών που είναι δημόσια, φέρεται να προκύπτουν «ισχυρές ενδείξεις για συνεννόηση των συμμετεχόντων εταιρειών στα πλαίσια του διαγωνισμού». Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει, «εφόσον αυτό αποδειχτεί, η ζημιά για το ελληνικό δημόσιο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντική».
Πιο αναλυτικά, ο κ. Φλωράς παραθέτει ένα προς ένα τα σημεία των διαγωνισμών που εγείρουν ερωτήματα. Ένα από αυτά. έχει να κάνει με τις προσφορές που κατέθεσαν οι τρεις εταιρείες. Η διακήρυξη του διαγωνισμού προέβλεπε ότι κάθε εταιρεία θα μπορούσε να συμμετάσχει σε δύο από τα τρία τμήματα του διαγωνισμού. Δηλαδή, εάν κάποια εταιρεία υπέβαλε προσφορά για τα τμήματα LOT 1 και LOT 2, δεν θα μπορούσε να υποβάλλει και για το LOT 3. Όπως επισημαίνεται στην καταγγελία, «με βάση το δεδομένο αυτό θα περιμέναμε να κατατεθούν προσφορές από τους συμμετέχοντες σε δυο κατηγορίες και να υπάρχει ανταγωνισμός ώστε να πέσουν οι τιμές, υπερ του δημοσίου συμφέροντος».
Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη. Αντίθετα και οι τρεις εταιρείες υπέβαλαν προσφορές μόνο για ένα τμήμα του διαγωνισμού (LOT 1). Στο δεύτερο τμήμα (LOT2) υπέβαλαν προσφορές δύο εταιρείες και στο τρίτο τμήμα (LOT 3) μία εταιρεία.
Επιπλέον όπως επισημαίνεται στην καταγγελία, «οι τρεις συμμετέχουσες εταιρείες στα τμήματα που έχασαν, έδωσαν τόσο αστείες εκπτώσεις, που κάποιος θα έλεγε ότι είχαν την βεβαιότητα ότι δεν θα υπάρχει ανταγωνισμός και δεν άξιζε να δώσουν καλύτερες εκπτώσεις». Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και οι διαγωνισμοί ήταν αξίας πάνω από 40 εκατομμύρια ευρώ (χωρίς το ΦΠΑ), οι εκπτώσεις κυμάνθηκαν από 0,01 έως 0,26%. Δηλαδή όχι παραπάνω από 4.000 ευρώ έκπτωση ανά τμήμα του διαγωνισμού.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην καταγγελία, αυτό «είναι απόλυτα ασυνήθιστο εάν γνωρίζεις ότι θα έχεις ανταγωνισμό». Επομένως γεννώνται ερωτήματα στο κατά πόσο «υπήρχε συνεννόηση ανάμεσα στους συμμετέχοντες», εκτός και αν ο προμηθευτής «έχει δώσει τόσο χαμηλά περιθώρια κέρδους ώστε η παραμικρή έκπτωση να είναι αδύνατη», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον διαγωνισμό.
Ένα ακόμη ζήτημα για το οποίο εγείρονται ερωτήματα και υπογραμμίζεται στην καταγγελία, είναι η βαθμολογία που πήραν οι εταιρείες στην τεχνική προσφορά. Σύμφωνα με τον κ. Φλωρά, η βαθμολογία «ήταν σχεδόν ολόιδια», κάτι που «στατιστικά είναι απίθανο να συμβεί παρά μόνο αν αυτά που προσέφεραν ήταν ακριβώς τα ίδια προϊόντα».
Στην ίδια καταγγελία υπογραμμίζεται και κάτι ακόμη. Αν και στη διαβούλευση του διαγωνισμού συμμετείχαν μία σειρά από εταιρείες με ειδίκευση στους διαδραστικούς πίνακες, τελικά καμία δεν συμμετείχε στο διαγωνισμό των 120 εκατ. ευρώ. Είναι πράγματι εντυπωσιακό ότι καμία άλλη εταιρεία δεν θέλησε να λάβει μέρος.
Κιτ ρομποτικής αξίας 30 εκατ. ευρώ
Δεν είναι ο πρώτος διαγωνισμός του υπουργείου Παιδείας για τον οποίο ο κ. Φλωράς προχώρησε σε επώνυμη καταγγελία στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Πριν από λίγους μήνες, προχώρησε σε έγγραφη καταγγελία του διαγωνισμού για την «Προμήθεια εξοπλισμού ρομποτικής και STEM για την εκπαίδευση». Πρόκειται για διαγωνισμό ύψους 30,122 εκατ. ευρώ για την προμήθεια 177.000 σετ ρομποτικής που επίσης χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και υλοποιήθηκε επί των ημερών της Νίκης Κεραμέως στο υπουργείο Παιδείας.
Σε σχετική ανακοίνωση, ο Τομέας Διαφάνειας του Κινήματος Δημοκρατίας είχε κάνει λόγο για «σκάνδαλο διασπάθισης ευρωπαϊκών κονδυλίων» και «στημένο διαγωνισμό» και παρέθεσε ένα προς ένα τα σημεία για τα οποία εγείρονται σοβαρά ερωτήματα. Ένα από αυτά είχε να κάνει με το «σπάσιμο» του διαγωνισμού σε τρία τμήματα (LOTS). Όπως ακριβώς έγινε και με το διαγωνισμό των 120 εκατ. ευρώ για τους διαδραστικούς πίνακες. Από τα εντυπωσιακά του συγκεκριμένου διαγωνισμού, ήταν πως σε κάθε τμήμα του διαγωνισμού είχε καταθέσει προσφορά μόνο μία εταιρεία. Συγκεκριμένα, στο LOT 1 κατέθεσε προσφορά μόνο η NOVA, στο LOT 2 η COSMOTE και στο LOT 3 μόνο η VODAFONE. Δηλαδή, «οι τρεις αυτές εταιρείες τηλεπικοινωνίας κέρδισαν τα τμήματα χωρίς ανταγωνισμό», ενώ «είναι στατιστικά απίθανο οι τρεις αυτές εταιρείες να επέλεξαν τυχαία διαφορετικά τμήματα», αναφερόταν στην ανακοίνωση.
«Η “επιλογή” των τριών εταιρειών να καταθέσουν προσφορές σε διαφορετικά τμήματα του διαγωνισμού, “κραυγάζει” για προσυνεννόηση με κεντρικό συντονισμό από το Υπουργείο Παιδείας», σημειώνονταν επίσης.
Ένα ακόμη σημείο το οποίο επίσης εγείρει ερωτήματα, ήταν η «απειροελάχιστη έκπτωση μόλις μερικών χιλιάδων ευρώ» που έδωσαν οι εταιρείες. Όπως ακριβώς και στον διαγωνισμό για τους διαδραστικούς πίνακες. Επιπλέον, στην ανακοίνωση του Κινήματος Δημοκρατίας γινόταν λόγος για «υπερκοστολόγηση των προϊόντων, με το Δημόσιο να πληρώνει ποσά πολλαπλάσια της πραγματικής τους αξίας». Για παράδειγμα, για προϊόν τύπου R2, «το υπουργείο Παιδείας πλήρωσε 168€/ανά σετ, ενώ η λιανική τιμή της POLYTECH είναι 120,30 ευρώ». Για προϊόν τύπου S1, το «υπουργείο πλήρωσε 240 ευρώ/ανά σετ, ενώ η λιανική τιμή της POLYTECH είναι 114,16 ευρώ». Για προϊόν τύπου R3 «το υπουργείο πλήρωσε 198€/ανά σετ, ενώ η λιανική τιμή της POLYTECH είναι 100,40 ευρώ». Συνεπώς, «μόνο για τα παραπάνω τεμάχια (88.413), που αφορούν μόνο το Δημοτικό, η διαφορά μεταξύ της λιανικής τιμής των προϊόντων και των τιμών του διαγωνισμού ανήλθε σε πεερίπου 8.000.000€».
Η απάντηση της Σοφίας Ζαχαράκη στη Βουλή
Για το ζήτημα αυτό κατατέθηκε ερώτηση στη Βουλή προς την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη. Η τελευταία απάντησε γραπτώς στη Βουλή στις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου. Σύμφωνα με όσα αναφέρονταν σε αυτή, κατά τον διαγωνισμό «ακολουθήθηκαν, σχετικώς, όλες οι προβλεπόμενες στη νομοθεσία διαδικασίες προσυμβατικού ελέγχου για την ανάθεση της σύμβασης, συμπεριλαμβανομένων των απαιτούμενων εγκρίσεων και διατυπώσεων δημοσιότητας και του προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο και την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης (ΕΥΣΤΑ), καθώς και οι προβλεπόμενες διαδικασίες μετασυμβατικού ελέγχου για την εκτέλεση και παρακολούθηση της σύμβασης».
Παράλληλα, στην ίδια απάντηση η κ. Ζαχαράκη επισήμανε πως «η προκήρυξη για την ανάθεση σύμβασης υπό τη μορφή χωριστών τμημάτων (lots) είναι συνήθης και διαδεδομένη πρακτική που ακολουθείται από αναθέτουσες αρχές, βάσει της κείμενης νομοθεσίας (ιδίως, άρθρο 46 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και άρθρο 59 του ν.4412/2016), προκειμένου για την επίτευξη πληθώρας στόχων, όπως η διευκόλυνση πρόσβασης των ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων και η προσέλκυση περισσότερων συμμετεχόντων στο διαγωνισμό, μέσω και της μείωσης του διοικητικού και οικονομικού βάρους ή/και των εμποδίων εισόδου για μικρότερες επιχειρήσεις, η ενίσχυση του ανταγωνισμού, ο επιμερισμός του κινδύνου και η μείωση του ρίσκου αποτυχίας του έργου, κτλ».
Σε κάθε περίπτωση, όσα καταγγέλλονται εγείρουν πολλά ερωτήματα και θα πρέπει να απαντηθούν αρμοδίως, καθώς αφορούν σε συμβάσεις 150 εκατ. ευρώ.
